Via Francigena: alles over één van de oudste pelgrimswegen in Europa

Samenvatting

• De Via Francigena, een duizend jaar oude pelgrimsroute, begint bij de Kathedraal van Canterbury in Engeland en eindigt bij het graf van Petrus en Paulus in Rome.

• De Via Francigena is meer dan 1900 kilometer lang en onderverdeeld in 86 dag-etappes die je dwars door de geschiedenis van Europa voeren.

• Als je de Via Francigena gaat lopen, zorg dan dat je een zakje Loperswol bij je hebt, tegen blaren.

Hoe loopt de Via Francigena? 

De Via Francigena is een bekende pelgrimsroute die van het noorden naar het zuiden van Europa loopt, van Canterbury in Engeland naar Rome in Italië. Het parcours is door de eeuwen heen nauwelijks veranderd. De route is gemarkeerd met rood-witte vlaggetjes waarop een zwart silhouet van een pelgrim staat. Daarnaast vind je ook (bruine) bordjes met een gele pelgrim erop.

Routebeschrijving Via Francigena

• Engeland: De tocht begint bij de Kathedraal van Canterbury; deze kathedraal is erg belangrijk voor het christendom in Engeland, een historische plek voor pelgrims. Vanuit Canterbury wandel je door Kent, een gebied vol glooiende heuvels en gezellige dorpjes. Eindpunt van deze etappe is de kust van Dover. Hier pak je de boot naar Calais in Frankrijk.

  Goed om te weten: Niet iedereen begint overigens in Engeland: er zijn ook aanlooproutes vanuit Nederland. De meeste Nederlanders starten in Maastricht. 

• Frankrijk: In Frankrijk gaat de route zuidwaarts door de regio's Hauts-de-France en Champagne-Ardenne. Hier loop je door steden zoals Arras en Reims. In Reims kun je even pauzeren en genieten van echte champagne. Vervolgens wandel je door uitgestrekte velden en wijngebieden. Uiteindelijk bereik je Besançon, een mooie stad vlakbij de Zwitserse grens.

• Zwitserland: Na Frankrijk kom je Zwitserland binnen via de Jura. Je wandelt naar Lausanne aan het Meer van Genève. Van daaruit volgt de route een pad over de Grote Sint-Bernhardpas, een van de hoogste punten van de route.

• Italië: Eenmaal in Italië daalt de route af naar de vlaktes van Noord-Italië, door de regio's Valle d'Aosta, Piemonte en Lombardije. Je komt langs steden als Pavia en Lucca. Vervolgens loopt de route verder door Toscane en Lazio, richting Rome. Het Italiaanse deel van de route is rijk aan bezienswaardigheden en doorkruist veel gebieden die belangrijk zijn voor zowel religieuze als wereldlijke geschiedenis.

Om te voorkomen dat je tijdens deze lange tocht blaren krijgt, is het raadzaam om in je rugzak altijd voldoende Loperswol te hebben. Voordat je ‘s morgens je wandelsokken aantrekt, stop je preventief een pluk Loperswol om je tenen, op de plek waar je denkt blaren te krijgen. Direct op de huid, met je sok erover. Die houdt de wol ook op z’n plek. Zo vorm je een zacht kussentje dat knelpunten en wrijving voorkomt, als een schokdemper.

Bovendien zit Loperswol boordevol lanoline. Dit wolvet houdt je huid gehydrateerd en soepel. Zo voorkom je blaren. Praktisch voordeel van een zakje wol: het weegt bijna niets!

Hoe ontstaat een pelgrimsroute zoals de Via Francigena?

Als je je afvraagt waarom zoveel mensen door de eeuwen heen naar Rome hebben gelopen, dan is het antwoord eigenlijk heel simpel: Rome was (en is nog steeds) een van de heiligste plekken voor veel gelovigen. Maar hoe is dat pelgrimeren naar Rome eigenlijk begonnen?

Dat weten we vrij goed dankzij Sigeric, de aartsbisschop van Canterbury. Deze bisschop maakte in het jaar 990 de pelgrimstocht van Canterbury naar Rome, die hij documenteerde in zijn dagboek. De route besloeg toen zo’n 1600 kilometer en hij deed dit in 79 etappes. Reken maar uit: dat is gemiddeld bijna twintig kilometer per dag. Zijn dagboek is niet alleen een reisverslag; het is ook de basis waarop de Via Francigena is vastgesteld, de route die pelgrims nog steeds volgen.

Waarom was Rome een trekpleister voor pelgrims? 

Waarom liep men eigenlijk naar Rome? Vanaf de middeleeuwen was de Via Francigena een van de drie grote pelgrimstochten, naast die naar het Heilige Land en Santiago de Compostela. Pelgrims trokken naar Rome met als hoogtepunt een bezoek aan het graf van de apostel Petrus, direct onder de Sint-Pietersbasiliek.

Voor velen stopte de tocht daar, maar sommige pelgrims zetten hun reis voort richting Puglia. In Puglia bezochten ze het heiligdom bij Monte Sant’Angelo en reisden vervolgens vanuit Brindisi per boot verder naar Jerusalem.

Via Francigena: wat maakt het zo bijzonder? 

Reizen naar de verre uithoeken van de aardbol mag in de 21e eeuw vanzelfsprekend zijn, in de middeleeuwen was het een ander verhaal. Tijdens de tocht naar Rome moesten pelgrims moerassen omzeilen, gevaarlijke boten nemen, door drassige akkers lopen en dagenlang in weer en wind lopen. Zonder telefoon, smartwatch, kaarten, geld, rugzak of gps.

Ze vertrouwden op de vrijgevigheid van de mensen die ze tegenkwamen voor onderdak, eten en bescherming. Deze lange tocht bracht mensen van verschillende achtergronden samen. Het zorgde voor een speciale band en droeg bij aan de eenheid en identiteit van Europa. 

Anno nu is het nog immer mogelijk om als pelgrim onderweg tegen een kleine vergoeding onderweg in kloosters te verblijven.

Hoelang doe je over de Via Francigena? 

Wil je de hele Via Francigena lopen, van Canterbury in Engeland naar Rome, trek dan een goede drie maanden uit voor de 1900 kilometer. Hoe snel je de route aflegt, hangt natuurlijk af van je conditie en hoe snel je loopt. De meeste mensen doen lopen een etappe van tussen de 20 en 25 kilometer per dag. Als je dat tempo aanhoudt, ben je zo'n 90 tot 100 dagen onderweg.

Vergeet niet om rustdagen in te plannen. Die zijn niet alleen goed om je spieren even te laten herstellen, maar ook om rond te kijken en te genieten van de plekken waar je komt. Met een paar rustdagen erbij kan je hele tocht wel tot 120 dagen duren.

Wat is de beste tijd om de Via Francigena te bewandelen? 

Hoewel de Via Francigena steeds bekender wordt, trekt de route nog niet zoveel pelgrims als de Camino de Santiago. Elk jaar lopen tussen de 2000 en 3000 mensen stukjes van de Via Francigena. De beste tijd om de Via Francigena te bewandelen hangt een beetje af van waar je precies heen wilt en wat je fijn vindt qua weer. Maar over het algemeen is de periode van het late voorjaar tot het vroege najaar ideaal. Denk aan mei tot oktober.

• Lente (mei-juni): In de lente begint alles te bloeien, en de temperaturen zijn dan lekker zacht. Het is nog niet te warm, wat prettig is als je lange afstanden moet lopen. Plus, de natuur is op haar mooist.

• Zomer (juli-augustus): Zomers kan het behoorlijk warm worden, vooral in de Italiaanse delen van de route. Als je het niet erg vindt om in de hitte te lopen, geeft de zomer je wel lange dagen en veel zon. Vergeet niet genoeg water mee te nemen en probeer de hete middagzon te vermijden.

• Herfst (september-oktober): De herfst is ook een prachtige tijd om te wandelen. Het is dan wat koeler en de grote drukte van de zomer is voorbij. De natuur kleurt dan prachtig met al die herfsttinten, wat je wandeltocht extra mooi kan maken.

• De meeste delen van de route zijn ook in de winter begaanbaar, behalve de bergachtige gebieden zoals de Alpen en de St.-Bernardpas. In de winter zijn de accommodatiemogelijkheden wel wat beperkter.